20013703
20013703


Dzieło Orteliusa jest przeróbką mapy Martina Helwiga z 1561 roku, w której świat jest do góry nogami. Czechy są na północy, Odra płynie na południe. Wszystko byłoby w porządku, gdyby mapę obrócić o 180 stopni, jednak wówczas przyjmowało się inny porządek świata:- Helwig przyjął takie założenie – Górny Śląsk na górze, Dolny na dole. Ale też dla współczesnej kartografii istotne było, kto z sąsiadów był najważniejszy. Wówczas dla Śląska głównym sąsiadem były Czechy i aby je uhonorować, kartograf umieścił je na północy – wyjaśnia Andrzej Pustelnik kustosz działu historii Muzeum Miejskiego w Raciborzu.Co ciekawe, najstarsza znana mapa, na której umieszczono Śląsk, pochodząca z 1544 roku, autorstwa Sebastiana Minstera z Zurychu, ma orientację wschodnią. Dziś, oglądając mapy, Wschód mamy po prawej stronie. U Scultetusa był u góry. Hipoteza mówi, że w tym okresie świat chrześcijański darzył kultem (leżącą na Bliskim Wschodzie) Jerozolimę, dlatego na mapach była na północy. Dzieło Minstera jest też w posiadaniu raciborskiego muzeum.Każde z nowych eksponatów jest wartościowe, przekazuje interesujące informacje o epoce, w której powstało. Na przykład mapa Orteliusa po raz pierwszy przedstawia Śląsk jako księstwo z zaznaczonymi granicami.Placówka po ostatnich nabytkach ma w swoich zbiorach większość najstarszych i najcenniejszych map Śląska. Brakuje jej właściwie tylko dzieła Martina Helviga. Ogółem zbiór map liczy 300 egzemplarzy, z których 150 ma sporą wartość historyczną. Mapy Śląska są o tyle ciekawe, że można na nich prześledzić rozwój tego regionu, kto był aktualnym władcą, jaka była struktura państwowa, przebieg granic.Pierwsze mapy miały bardziej wartość encyklopedyczną niż kartograficzną. Autorzy umieszczali na nich wszelkie znane im informacje o danym obszarze. Przykładowo mapa Helviga pokazywała pierwszą szkołę na Śląsku, istniejącą w miejscowości Smogorzew, widać uprawy chmielu w okolicach Gliwic. Inne mapy pokazywały tartaki, młyny, huty, miejsca wydobycia rud żelaza. Wszystkie są bogato zdobione: mają herby i godła panujących władców, winiety przedstawiają charakterystykę rejonu lub jego najciekawsze elementy, jak polowanie, rybołówstwo, nawet konflikt graniczny władców Śląska z jakimś sąsiednim państwem.Widać też, że przykładowo Racibórz, leżący na 15 południku, na wiekowych mapach leży na 35 stopniu długości geograficznej wschodniej. Dzisiaj przy ustalaniu długości geograficznej za południk zero przyjmuje się Greenwich, ale wtedy był to południk, na którym leży najdalej na zachód wysunięta wyspa Europy – Ferro w archipelagu Azorów. To pierwszy ląd europejski, na jaki natknąłby się żeglarz płynący z Ameryki. Ferro leży 20 stopni na zachód od Greenwich.Niektóre z nowych map Śląska są obecnie pokazywane w muzeum, inne muszą poczekać na swoją kolejkę.

Komentarze

Dodaj komentarz