Z Lojzika był dobry synek i som od siebie coroz wiyncyj tatulkowi pomogoł. Mioł tyż Lojzik dwie młodsze siostry, Tilka i Elka, kere niy zawsze starszego brata chciały słuchać, ale żeby mu niy przoły, tego pedzieć niy szło. Miyszkali w łostatnij chałupie pod lasym. „Tam, kaj sie świat kończył” – jak dycko starzik Francik godoł. Starzik ze starkom Maryjkom miyszkali śnimi do kupy, bo jejich to chałupa była. Gospodorzym teraz niby był Lojzikow tatulek, ale łostatni słowo i tak do starki należało. To łona wszystkim rządziyła.Kożde tyż świynta robiyli do kupy, bo starka sie na wszystkim nojlepij znała. To łona przed świyntami wszystkim robota rozdowała. Tak tyż było w te świynta, kere wszyjscy długo pamiyntali, bo były piyrszy roz bez chojinki. Zaczło sie to już przed Wilijom:– Lojzik! Stowej gibko! Jak długo chcesz jeszcze leżeć? Jutro już Wilijo, gnej po chojinka do lasa, że tyż nigdy tyj chojinki na czas niy prziniesom, dycko na ostatni driker. Leć synku gibko, bo feszter na pewno jeszcze śpi. Jutro musisz jeszcze pryndzyj stanyć, bo trza iść do piekarza mak zemleć, a potym bydziesz konopie tłuk na konopiotka! Niy starejcie sie starko, na czas wszystko porobia. Chojinka tyż szumno prziniesa, jeszcze lepszo niż łoński rok. We wrześniu już żech se jedyn świyrczok łobroł, jak żech na grzibach był, styknie yno zańść po niego.– W parzoku już mosz naszykowano smażonka ze szpyrkami, jutro bydziecie pościć. Chleba se som ukrej, tyju se tyż nalyj, tam mosz na stole umyto szolka. Niy zapomnij sie ciepło łoblyc, weź se tyn modry cwiter, kerych ci usztrykowała, i „rusowa” na głowa.Tak to Lojzik wybroł sie ze starzikowom sikiyrom po ta wypatrzono bez lato chojinka. Doszoł jakoś ku Kamionce, kero była zamarznyto i cołko śniegiym zawioto. Szoł teraz kole nij ku młodymu lasku, w kerym tela maślokow we wrześniu nazbiyroł, że ich potym tydziyń jedli. Za tym sosnowym laskiym była tako mało goreczka i na nij kole przewroconego dymba rosła cołko raja młodych świyrczokow. Jedyn śnich łobroł se Lojzik, ale jak go teraz poznać, kiej wszystki wyglądajom jednako. Zasute śniegiym, wyglądały choby puklate starziki połoblykane w biołe kożuchy.Chyciył Lojzik tego nojwiynkszego starzika pod „pijok” i zatrząs nim tak, że śniego cołki kożuch ślecioł.– To jest tyn – pedzioł – kerych se łobroł, pod nim byda latoś „dzieciątka” szukoł i przi nim bydymy kolyndy śpiywać.Wyciągnył zza pasa starzikowa sikiyrka, przigion tyn świyrczok tak, żeby go przi samyj ziymi uciupnyć, i... zamurowało go. Leżoł pod nim sornik, kery czornymi łoczami dziwoł sie litościwie na Lojzika, choby chcioł mu pedzieć: Łostow mi tyn lichy dach nad głowom. Tu żech sie z biydom przismyczył, jak mi zadnio noga w zielazach urwało, hań kole przewroconego dymbu.Patrzy Lojzik na sornika i widzi, że śniyg, kery ściepoł na niego, czerwiyni sie na zadnij nodze. Pociepnył tyż wartko do śniega starzikowo sikiyrka i zapomnioł, po co prziszoł. Jak yno wartko w tym wysokim śniegu poradziył, tak drapko gnoł ku chałupie. Wparził do środka cołki śniegiym łoblepiony, blady jak ściana. Wszyjscy patrzom wylynkani, tak choby niy Lojzika, a ducha widzieli. Starzik sie piyrszy pozbiyroł i sie go pyto:– Co sie stało? Kaj mosz sikiyrka?– W lesie łostała! Muszymy po sornika iść! Muszymy go retować, bo sie wykrwawi. Noga mu w zielazach urwało!– Co niy godosz! Na pewno tyn rabczyk Lepold to nastawiył.– Kludź nos synku ku nimu – pedzioł tata i zaroz z leżanki deka sjon.Pośli we trójka do lasa i w dece prziniyśli sornika du dom. Tak sie sornik przed samym Bożym Narodzyniym w ciepłym chlywie przi krasuli znojd. Lojzik gibko mu świyżym sianym pościelył i tam go położyli. Starka Maryjka mu ta urwano noga kamelkami przemyła, zawinyła czystom chadrom i dała mu sie ciepłego mlyka napić.Na drugi dziyń, a była to już Wilijo, kole połednia spomniało sie Tilce, że ni ma chojinki. Starzik gibko zaszoł na kroj do lasa i przinios pora chłabin ze świyrka. Lojzikowa mama wstyrczyła je do wazonika i dziołchy to postrojiły trocha watom i lametom.Takij pogonionyj Wilije jeszcze niy mieli. Lojzik ze siostrziczkami cołki czas w chlywie przi sornikowi siedzieli. Snosiyli mu a to płonki, to markus i miska z mlykym pod nos mu ciśli. Starka sie niy umiała ich dowołać. Tata lojzikow musioł młynkiym mak mloć, bo żodyn niy chcioł do piekarza lecieć. Zaś borok starzik musioł konopi tłuc. Starka cołki czas przi piecu stoła, moczka warziła i ryby piykła. Mama juzaś żymły kroła i mandle łobiyrała na makowki.Jakoś sie wszystko udało do wieczerze prziszykować i jak piyrszo gwiozdka sie na niebie pokozała, do wilijnyj wieczerze siedli. Po wieczerzy yno starzik lamyńciył, że takij Wilije bez chojinki jak żyje niy pamiynto. Starka mu pedziała:– Niy być zmierzły, bo cołki rok taki bydziesz! Siodej tu przi mie i śpiywej.Zaroz tyż zapolyła świyczki na tyj chłabince i zaczła:– Dzisioj w Betlejem! Dzisioj w Betlejem wesoło nowina!Po pastyrce Lojzik z Tilkom i Elkom zaroz do chlywa poszli, bo im starka pedziała, że we Wilijo wszelko zwierzina ludzkim głosym poradzi godać. Myśleli, że im tyn sornik tyż co pogodo, ale niczego sie niy dowiedzieli.Było już ku wiośnie, to im starka pedziała:– Mi się zdo, że ta wasza sorniczka sie chneda okoci, bo jest coroz to chrubszo. Trza jom bydzie do lasa wypuścić.Noga sie ji wygojiła i nauczyła sie po trzech kulwitać. Lojzik doł i na miano Kulwisia. Łona sie wcale na niego niy pogorszyła. Przibadała do niego tak, że jak jom zawołoł, to migiym ku nimu przikulwitała i wszystko z rynki mu jadła. Starzik w zegrodzie wyciągnył dwie sztachety i Kulwisia uciykła do lasa. Wszystkim żol było, tak do nij prziwykli, ale starzik padoł, że musi sie w lesie okocić, bo musi mieć spokoj, a tu jom bydom szterować. Tak tyż było. Niy trwało długo, jak Kulwisia przikludziyła do zegrody dwa małe, kropkowane sorniczki. Takie były wyzgierne, ale ku Lojzikowi niy prziszły, chocioż od nich mama z rynki mu markus jadła. Chodziły po zegrodzie i kiedy chciały do lasa, uciekały przez ta dziura w płocie.
Komentarze