Śląskie strachy i straszki: Jak ciotka Katarzyna Śmiertką została

Elżbieta Grymel

Zaraz na początku leciwy ksiądz proboszcz potrzebował kobiecej ręki, która zajęłaby się sprawami „domowymi”, jak mawiał. Uważał, że najlepiej byłoby, gdyby gospodynią została jakaś kobieta z tej wsi, bo budynek wynajęty na probostwo był za mały dla dwóch osób. Składał się zaledwie z dwóch małych pokojów, z których jeden przeznaczyć należało na kancelarię, zaś resztę domu zajmowała dość spora kuchnia i niewielka stajnia, w której w przyszłości miała stanąć księża bryczka i stara kobyła.

Kandydatek do pracy na probostwie nie było jednak zbyt wiele, więc po głębokim namyśle wybór kapłana padł na siostrę mojej babci, Katarzynę, która była już wtedy w wieku znacznie „matronalnym” i z tej racji mogła się podjąć takiej funkcji. Na jej korzyść przemawiało też wykształcenie zdobyte kiedyś u sióstr zakonnych. Kiedy okazało się, że ciotka dobrze radzi sobie też z rachunkami i kancelarią, proboszcz scedował na nią resztę parafialnego gospodarstwa, a sam zajął się wyłącznie sprawami duchowymi swoich podopiecznych. Tak więc za niewielka pensyjkę Katarzyna pracowała od rana do nocy, a do domu wracała tylko po to, żeby się trochę przespać.

Nazajutrz miał być odpust i trzeba było przyjąć księżowskich gości prawdziwym, śląskim obiadem, a na popołudnie przygotować wyśmienite ciasto. Do prasowania alb i komży cioteczka zabrała się dopiero późnym wieczorem, kiedy proboszcz szykował się już na nocny spoczynek. Nie wypadało jej o tak późnej porze pozostawać na probostwie, więc wieszaki ze strojami liturgicznymi zawiesiła na długim kiju i powędrowała z nimi do swojego domu rodzinnego, gdzie zamierzała dokończyć robotę. Kiedy mijała karczmę z jej drzwi wytoczył się stary Kuba Paryzek. Pomimo, że był mocno pijany, zauważył zbliżającą się białą postać.

- Chryste Panie - jęknął – Śmiertka u nos na wsi! Po kogoś przyszła marcho jedna?! - wykrzykiwał zadziornie w kierunku rzekomej zjawy.

Katarzyna poczuła się dotknięta, że pijak uznał ją za Śmierć, odburknęła więc tylko głośno:

- Po ciebie ożralcu jeden!

I przyspieszyła kroku, dlatego nie widziała tego wszystkiego, co potem działo się potem za jej plecami. Pijany Kuba jakby nagle wytrzeźwiał, upadł na kolana i zaczął się żarliwie modlić! Następnego dnia jeszcze przed sumą pojawił się w kościele i poprosił proboszcza o spowiedź. Musiał się jednak komuś po drodze pochwalić tym, co go w nocy spotkało, bo przed kościołem po mszy ludzie nie mówili o niczym innym, tylko o owej zjawie! Starki obawiały się, że nagłe pojawienie się Śmierci zwiastować może wojnę (istotnie, wybuchła kilka lat później!), albo jakieś wielkie zarazy. Kiedy wrzawa doszła do uszu cioteczki, ona sama pobiegła do proboszcza i przedstawiła swoją wersję wydarzeń. Tak więc już w czasie odpustowych nieszporów leciwy kapłan złożył swoiste dementi, ale parafianie wcale nie chcieli go słuchać, bo oni i tak wiedzieli swoje: to nie mogła być filigranowa Katarzyna, skoro Kuba twierdził, że Śmiertka miała co najmniej dwa metry wzrostu!

PS. Kobieta w wieku „matronalnym” z pewnością przekroczyła czterdziestkę, ale mogła też być znacznie starsza. Bycie matroną zobowiązywało do powagi i stateczności.