Czytelniczka z Rybnika zapytuje, czy przysługują jej jakieś środki odwoławcze od postanowienia prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego (dochodzenie lub śledztwo). Odpowiadam.
Po wniesieniu zawiadomienia o przestępstwie lub możliwości popełnienia przestępstwa, obowiązkiem organu ścigania jest przeprowadzenie wstępnego postępowania sprawdzającego, poprzedzającego decyzję o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa, a następnie wszczęcie i przeprowadzenie postępowania.
Sąd lub prokurator
W obu przypadkach, zażalenie rozpoznaje sąd właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy, choć w przypadku dochodzenia wcześniej, pozytywnie może rozpoznać zażalenie prokurator, nadzorujący prokuratora, który wydał postanowienie. Sąd może utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy i od tego żaden zwyczajny środek zaskarżenia nie przysługuje albo też uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę prokuraturze do dalszego postępowania.
W uzasadnieniu swojego postanowienia sąd wskaże na braki przeprowadzonego postępowania i kierunki w jakim powinno być kontynuowane. Trzeba zwrócić uwagę na to, że zażalenie przysługuje stronom - to jest pokrzywdzonemu lub podejrzanemu, a także instytucji państwowej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie.
Subsydiarny akt oskarżenia
Składający zawiadomienie o przestępstwie nie zawsze jest osobą pokrzywdzoną, a zatem nie zawsze będzie uprawnionym do zaskarżenia postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego, które toczyło się wskutek jego zawiadomienia. Takie prawo będzie miał tylko wówczas gdy wykaże, że wskutek przestępstwa doszło do naruszenia jego praw.
Po uchyleniu zaskarżonego postanowienia, prokurator może wszcząć dochodzenie lub śledztwo i zakończyć postępowanie wniesieniem do sądu aktu oskarżenia. Może zostać jednak wydana taka sama decyzja jak poprzednio, to znaczy po raz kolejny może być wydane postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub postanowienie o umorzeniu postępowania.
W takiej sytuacji pokrzywdzony ma możliwość samodzielnego bądź przy pomocy pełnomocnika oskarżenia innej osoby przed sądem. Taka możliwość wynika z przepisu art 55 § 1 kpk, który pozwala złożyć do sądu subsydiarny akt oskarżenia (instytucja gwarantująca włączenie się do postępowania sądowego w roli oskarżyciela - przyp. red.). Trzeba przy tym wskazać, iż pokrzywdzony powinien się zgłosić do postępowania jako oskarżyciel posiłkowy, a subsydiarny akt oskarżenia złożony jest przez oskarżyciela posiłkowego.
Subsydiarny akt oskarżenia dotyczy przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego i zastępuje akt oskarżenia prokuratora. Po złożeniu subsydiarnego aktu oskarżenia postępowanie przed sądem toczy się w trybie postępowania publicznoskargowego, to jest tak jakby akt oskarżenia skierował do sądu prokurator.
Przysługuje apelacja
Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, od którego przysługuje apelacja. Problem wyjaśniłem w skrócie i zdaję sobie sprawę, że nie wszystkie kwestie poruszane w artykule mogą być dla czytelników w pełni zrozumiałe. W przypadku dalszych pytań dotyczących konkretnych zagadnień poruszonych w artykule mogę je wyjaśnić nawet drogą telefoniczną.
Komentarze