Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa udzielanego osobie fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych. Pod rygorem nieważności należy udzielić jej na piśmie. Zgodnie z zapisami Kodeksu Cywilnego:
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Choć prawo nie określa, jakie kompetencje czy wykształcenie powinien mieć prokurent, nie ulega wątpliwości, że zarząd powinien darzyć go szczególnym zaufaniem. Będzie on bowiem osobą działającą w imieniu spółki, posiadającą stosunkowo szeroką odpowiedzialność i możliwości działania. Nie mniej ważne jest posiadanie wiedzy z zakresu zarządzania spółką oraz z dziedziny prawa handlowego.
Kto może udzielić prokury?
Jak wskazuje przytoczony wyżej zapis prawny, prokury może udzielić nie tylko przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, ale także ten wpisany do CEIDG. W praktyce oznacza to, że prokurenta może posiadać zarówno spółka prawa handlowego, jak również przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą.
Co ważne – w przypadku spółek osobowych decyzję o udzieleniu prokury podejmuje się w drodze uchwały wspólników, w przypadku spółek kapitałowych – w drodze jednomyślnej (nie większościowej) uchwały zarządu.
Kiedy prokura wygasa?
Przedsiębiorca może odwołać prokurę w dowolnym momencie. Wygasa ona także:
- na skutek wykreślenia przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego;
- na skutek ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy;
- wraz ze śmiercią prokurenta.
Prokura samodzielna a prokura łączna
Prokura może przybierać formę prokury samodzielnej, zwanej także samoistną bądź łącznej (właściwej lub niewłaściwej).
Jeśli przedsiębiorca ustanowił prokurę samodzielną, w imieniu spółki działa jeden prokurent.
Jeśli ustanowił prokurę łączną, właściwą funkcję prokurentów pełni kilka osób, które co ważne – działają łącznie. Prokura łączna niewłaściwa uprawnia prokurenta do realizacji czynności z innym prokurentem, wspólnikiem osobowej spółki handlowej lub członkiem organu zarządzającego.
Obowiązki prokurenta
Głównym zadaniem prokurenta jest podejmowanie w imieniu przedsiębiorcy wszelkich czynności związanych z prowadzeniem firmy – zarówno sądowych, jak i pozasądowych. Mogą być to m.in.:
- reprezentowanie podmiotu w instytucjach, urzędach i sądach;
- zawieranie umów i zaciąganie kredytów;
- reprezentowanie spółki w kontaktach z klientami;
- wytaczanie powództw;
- zawieranie ugód w sądach;
- uczestniczenie w rozprawach sądowych dotyczących spółki.
Jeśli prokurent nie otrzymał szczególnego pełnomocnictwa, nie może natomiast:
- sprzedać należących do spółki nieruchomości i samej spółki;
- ustanawiać na nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego – hipoteki;
- oddać firmy do czasowego korzystania innemu podmiotowi;
- obciążyć nieruchomości.
Prokurent a zarząd spółki
Prokurent może, ale nie musi być członkiem zarządu spółki. W praktyce nie pełni on zazwyczaj funkcji zarządczych.
Odpowiedzialność prokurenta za zobowiązania spółki
Czy prokurent ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki? Jeśli działa on zgodnie z zasadami udzielonej mu prokury, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania ani długi spółki. Jeśli jednak przekroczy nadany mu zakres umocowania lub będzie działał pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa, poniesie odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych. Wynika to z Art. 415 Kodeksu Cywilnego, który brzmi: „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Aby wyegzekwować odpowiedzialność odszkodowawczą prokurenta, powód (przedsiębiorca) będzie musiał wykazać jednak, że:
- istnieje szkoda,
- pomiędzy zachowaniem prokurenta (jego działaniem albo zaniechaniem) a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy,
- prokurent ponosi winę za powstałą szkodę.
Komentarze